Metadata là gì? Phân loại và lợi ích siêu dữ liệu (metadata) kiến thức mới năm 2023

Metadata là gì? Là một trong những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng website, thực hiện nhiều chức năng chứa mô tả nội dung trang website cùng với hệ thống từ khóa. Để hiểu rõ hơn về khái niệm, phân loại và lợi ích của siêu dữ liệu quý bạn đọc đừng bỏ qua các thông tin chi tiết dưới đây.

Metadata (Siêu dữ liệu) là gì?

Từ metadata là gì? Metadata là siêu dữ liệu tham chiếu có khả năng cung cấp thông tin về dữ liệu khác. Siêu dữ liệu (Metadata) giúp tóm tắt thông tin cơ bản về dữ liệu để giúp người dùng sử dụng các dữ liệu này hoặc tìm kiếm các phiên bản dữ liệu khác dễ dàng hơn. Bên cạnh đó còn được sử dụng cho các tập tin máy tính, cơ sở dữ liệu quan hệ, video, tệp âm thanh,…

Khái niệm metadata có nghĩa là gì còn được giải thích theo nhiều cách, đó là:

• Dữ liệu được sử dụng để cung cấp thông tin về dữ liệu khác
• Tóm tắt thông tin cơ bản về dữ liệu, hỗ trợ việc tìm kiếm và làm việc với các trường hợp cụ thể của dữ liệu
• Metadata được tạo thủ công nên có khả năng chính xác cao, chứa thông tin cơ bản hơn tự động.

Tựu chung, metadata là dữ liệu về dữ liệu ( data about data), nó là mô tả và bối cảnh của dữ liệu, giúp chúng ta tổ chức, tìm và hiểu dữ liệu. Các metadata điển hình sẽ bao gồm:

• Tiêu đề và mô tả
• Thẻ và danh mục
• Ai đã tạo và khi nào
• Ai đã sửa đổi lần cuối và khi nào Ai có thể truy cập, ai có thể truy cập.

Dữ liệu là gì? Khái niệm thông tin và dữ liệu

Lịch sử và nguồn gốc của metadata

Jack E. Myers là người sáng lập Metadata Information Partners (nay là The Metadata Co.), được sử dụng vào năm 1969. Myers đã đăng kỳ nhãn hiệu “Metadata” vào năm 1986. Dù thuật ngữ này được xuất hiện nhiều trong các bài báo nghiên cứu khoa học trước khi tuyên bố Myers.

Trong một bài báo học thuật xuất bản năm 1967, giáo sư David Griffel và Stuart McIntosh của Đại học Massachusetts đã mô tả siêu dữ liệu là “một bản ghi cho các bản ghi dữ liệu.

Năm 1964, sinh viên ngành Khoa học máy tính Philip R.Bagley bắt đầu thực hiện luận án của mình. Trong đó ông lập luận rằng nỗ lực tạo ra các phần tử dữ liệu tổng hợp cuối cùng phụ thuộc vào khả năng liên kết rõ ràng với phần tử dữ liệu thứ hai có liên quan mà chúng ta có thể gọi là “phần tử siêu dữ liệu”.

[Database] – Khái niệm cơ sở dữ liệu là gì, các hợp phần của CSDL

Phân loại metadata (siêu dữ liệu)

Siêu dữ liệu được phân loại khác nhau dựa trên chức năng mà nó phục vụ trong quản lý thông tin. Các loại metadata phổ biến hiện nay, đó là:

• Administrative metadata: Cung cấp quyền truy cập dữ liệu và quyền của người dùng.
• Descriptive metadata: Cung cấp thông tin về bản quyền, giấy phép và tiền bản quyền.
• Legal metadata: Xác định các đặc điểm cụ thể của một phần dữ liệu ví dụ như dữ liệu thư mục, từ khóa, tên bài hát hay số lượng,…
• Preservation metadata: Cung cấp vị trí của dữ liệu trong khuôn khổ hoặc trình tự phân cấp.
• Process metadata: Hỗ trợ triển khai mô hình thu thập, xử lý dữ liệu thống kê
• Provenance metadata: Có khả năng theo dõi lịch sử của một phần dữ liệu khi nó di chuyển để khắc phục các vấn đề lỗi hiệu quả.
• Reference metadata: Liên quan tới các thông tin, mô tả chất lượng của nội dung thống kê.
• Statistical metadata: Cho khả năng phân tích, sử dụng chính xác các số lượng được tìm thấy ở trong báo cáo, khảo sát, các tài liệu tóm tắt.
• Structural metadata: Cho phép người dùng quan sát các phân tử của một đối tượng dữ liệu phức tạp, thường sử dụng trong nội dung kỹ thuật số.
• Use metadata: Là các dữ liệu được sắp xếp, phân tích mỗi có người dùng truy cập vào nó.

Thông tin là gì? Khái niệm & các dạng thông tin cơ bản

Lợi ích của metadata (siêu dữ liệu)

Metadata (siêu dữ liệu) giữ vai trò quan trọng trong quản lý đối tượng, tổ chức và sử dụng dữ liệu. Metadata giúp làm rõ và nhất quán thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát hiện thông tin, tìm kiếm cũng như truy xuất tài nguyên. Vì được gắn thẻ với metadata nên bất kỳ đối tượng nào cũng có thể liên kết được với các yếu tố thích hợp khác một cách tự động, việc tổ chức, quản lý cũng trở nên dễ dàng hơn. Một số lợi ích khác của metadata đó là:

• Thỏa mái tìm kiếm tài nguyên theo các tiêu chí khác nhau
• Dễ dàng nhận diện tài nguyên
• Thu thập tài nguyên theo chủ đề
• Truy xuất tài nguyên dễ dàng

Để hiểu rõ hơn về lợi ích của metadata, ruaxetudong.org sẽ đưa ra một số ví dụ để bạn hiểu rõ hơn, cụ thể:

Email: Khi bạn gửi hoặc nhận một email, thông tin trên email sẽ gồm có tên, địa chỉ email của người gửi, người nhận, thời gian gửi, địa chỉ IP và một số dữ liệu cụ thể khác như dòng tiêu đề, nội dung, chữ ký. Metadata được sử dụng để gửi tin nhắn sau đó sắp xếp, hiển thị chính xác.

Điện thoại: Mạng điện thoại cũng sử dụng siêu dữ liệu để kết nối các cuộc gọi điện thoại và ghi nhật ký dữ liệu cuộc gọi với nhiều mục đích khác nhau. Dữ liệu được thu thập sẽ bao gồm số của người gọi/người nhận, thời gian, thời thường của cuộc gọi, thậm chí là GPS của những người nói chuyện với nhau.

Các trang web: Metadata của một trang web điển hình sẽ bao gồm tiêu đề trang, mô tả, tên tác giả, ngày xuất bản, từ khóa và nhiều thông tin khác. Các thông tin này được công cụ tìm kiếm lập danh mục web nên bạn dễ dàng tìm kiếm.

Cách sử dụng metadata hiệu quả

Tốc độ dữ liệu phát triển nhanh chóng đã thúc đẩy mối quan tâm đến giá trị kinh doanh có được từ metadata. Hầu hết các cấu trúc dữ liệu vừa mang tới cơ hội vừa mang tới thách thức.

Metadata quản lý cung cấp một khuôn khổ cho các dữ liệu rời rạc được lưu trữ trên nhiều hệ thống khác nhau. Bên cạnh đó, còn cung cấp quyền phê duyệt của tổ chức để thực hiện công việc mô tả dữ liệu kinh doanh hay thông số dữ liệu.

Metadata quản lý được triển khai để thu thập các dữ liệu, phát triển các phương pháp phân loại dữ liệu theo danh mục hay cơ sở dữ liệu trung tâm. Ngoài ra, các chiến lược triển khai còn được sử dụng để cải thiện việc phân tích dữ liệu, phát triển chính sách metadata quản lý, triển khai hướng đánh giá theo quy định.

Về cơ bản, metadata siêu dữ liệu quản lý sử dụng giao diện người dùng dựa trên web để xác định các thuộc tính của một phần dữ liệu cụ thể như tên tệp, tác giả tệp, ID khách hàng. Điều này cho phép người dùng truy cập vào tài liệu, hiểu các thuộc tính khác nhau của dữ liệu.

Các trường hợp sử dụng metadata

Metadata được tạo ra từ bất kỳ tài liệu, tệp hoặc một thông tin nào đó được sửa đổi hoặc xóa bỏ. Mặt khác, nó còn được sử dụng để làm tăng tuổi thọ của dữ liệu hiện tại bằng cách cho phép người dùng tìm kiếm ra các phương pháp áp dụng mới.

Siêu dữ liệu cho phép nhiều đối tượng tự động xác định, ghép nối tương thích với nhau nhằm tối ưu hóa việc sử dụng nội dung dữ liệu. Các công cụ search sẽ kiểm tra, phân tích metadata có liên kết HTML. Việc phân tích nhằm xác định được những gì hiển thị trên các trang web.

Ngôn ngữ của metadata khá đơn giản, phù hợp với hầu hết hệ thống máy tính và người dùng. Ở một mức độ tiêu chuẩn hóa sẽ hỗ trợ khả năng tương tác, tích hợp hiệu quả hơn giữa các ứng dụng, hệ thống thông tin khác nhau.

Một số công ty chuyên về lĩnh vực kỹ thuật số, dịch vụ tài chính hay chăm sóc sức khỏe sử dụng metadata để thu thập các thông tin chi tiết về việc cải tiến sản phẩm, nâng cấp quy trình. Hiện nay, công nghệ AI phát triển nhanh chóng là nền tảng vững chắc hỗ trợ quản lý metadata tốt hơn thông qua việc lập danh mục, gắn thẻ nội dung thông tin.

Với các nội dung thông tin có trong bài viết “Metadata là gì? Phân loại và lợi ích siêu dữ liệu (metadata)” hy vọng sẽ giúp ích với bạn. Cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác bằng cách truy cập website ruaxetudong.org